Door Canis Zijlmans 
Rotterdam - Het Borghpark in Rotterdam-West zal 
nog dit voorjaar officieel worden omgedoopt tot het 
Branco van Dantzigpark. Toen de bewonersorganis 
tie Middelland vorig jaar in het wijkorgaan een op
roep aan buurtbewoners deed om een naam te verzinnen voor het net opgeleverde park en speelterrein 
tussen de Scherm- en Schietbaanlaan en de Belle
voys- en Jan van Vuchtstraat, dacht Mr. John H. Wil
mink direct aan deze naam. 

"Ik ben echt een Rotterdam-gek;" zegt hij, "en stuitte bij toeval op die vrouw, toen ik de in 1978 versche
nen platenatlas Jizkor doorbladerde over drieënhal
ve eeuw geschiedenis van de joodse gemeente in 
Rotterdam van D. Hausdorff. Daarin wordt zij ge 
noemd onder de 'prominenten'. Nog voordat ik van 
het grote belang van deze vrouw voor de spraakkun
de op de hoogte was, kwam ik in het boek haar po 
tret tegen. Dat maakte zo'n enorme indruk om me. 
Die vrouw, die in september 1942 in Auschwitz is ver
moord, had een heel mooi innemend gezicht.

Wasserij 
De actieve buurtbewoner Wilmink stond vroeger in 
de buurtwinkel en was actief in de voorloper van de 
bewonersorganisatie de Actiegroep Middelland/Het 
Nieuwe Westen. "Het park," gaat hij verder, "heette 
tot nu toe Borghpark naar de wasserij, die vroeger op 
die plek stond en moest wijken voor meer lucht, licht 
en groen in de buurt." 

"Toen ik me meer in de persoon van die in 1870 in 
Harlingen geboren joodse vrouw ging verdiepen, 
kwam ik tot de conclusie dat het park naar haar 
moest worden vernoemd. Zij heeft twintig jaar lang 
tot 1936 vlak om de hoek gewoond en gewerkt op de 
's Gravendijkwal nummer 31. Na archiefonderzoek, 
dat ik hield voor de beargumentering voor de officie
le aanvraag aan de Straatnamencommissie, bleek de 
keuze een schot in de roos. Die vrouw was een Rotterdamse grootheid van het kaliber van de voorvecht
ster van het vrouwenkiesrecht en eerste vrouwelijke 
arts Aletta Jacobs. Van Dantzig bezocht als eerste in 
haar geboortestad de HBS, die eigenlijk alleen voor 
jongens was bestemd. En dat voor een joods meisje. 
Zij ontwikkelde zich uiteindelijk tot één van de 
grondleggers van de logopedie en foniatrie." 

Van Dantzig studeerde muziektheorie bij de destijds 
bekende Delftse organist W. van Thienen en vestigde 
zich in 1896 in Rotterdam aan de Baan als lerares 
spreken en solozingen. Bij notabelen wist zij belang
stelling te kweken voor de spraakkunde en spoedig 
hierna startte zij met het geven van cursussen voor 
'opvoeders in hygiënisch spreken'. In 1892 trad zij in 
dienst van de gemeente als lerares aan de Vorm
school voor meisjes en vijf jaar later doceerde zij aan 
de Rotterdamse Kweekschool aan de Jan van Loon
slaan. 

Moeder van de logopedie 
Branco van Dantzig gaf verder les aan de Haagse Toneelschool en de conservatoria in Amsterdam en 
Rotterdam. Zij werd gekozen in het hoofdbestuur 
van de Internationale Maatschappij voor Logopedie 
en Phoniatrie en was medeoprichtster van de Neder
landse vereniging op dit vakgebied. Door haar toe
doen is de universitaire opleiding Phonetiek Anatomie en Physiologie van Spraak- en Gehoororganen 
er gekomen. 
Van Dantzig, door collega's 'de moeder van de Neder
landse logopedie' genoemd, bezocht internationale 
congressen over de spraakkunst en publiceerde hier 
over in de Nieuwe Rotterdamsche Courant, stelde de 
fonetische woordenlijst van de Nederlandse taal sa
men en richtte met anderen de Rotterdamse Vereni
ging voor Spraakgebrekkigen op, waaruit later de 
Koninklijke Ammanstichting voortkwam. 

"Een ander belangrijk punt," stelt Wilmink. "is dat 
het park midden tussen oude joodse plekken ligt. Ei
genlijk had het park naar een 17de eeuwse schilder 
vernoemd moeten worden, want het ligt in de Schil
dersbuurt. Maar de Lew Jom Synagoge was in de 
Joost van Geelstraat, het Israëlitisch Oude Lieden 
Huis zat aan de Claes de Vrieselaan, het Joods Zie
kenhuis aan de Schietbaanlaan en het Israëlitisch' 
Weeshuis was gevestigd aan de Mathenesserlaan.

In overleg met het Comité Burgers tegen Antisern 
tisme, de Nederlands Israëlitische Gemeente Rotter
dam, het Comité Loods 24 probeert de bewonersorga
nisatie bij het park een portretfoto op te hangen met 
een plaquette, die naar Branco van Dantzig verwijst. 
In het Oude Noorden is na de stadsvernieuwing al 
een straat naar Branco van Dantzig genoemd.

Afkomstig uit Harlingen, vestigde Branco van 
Dantzig zich in 1896 in Rotterdam als lerares in 
spreken en solozang. Als zodanig werkte zij al 
spoedig op kweekscholen in Rotterdam en Den 
Haag, aan de Toneelschool Amsterdam en het 
Rotterdams Conservatorium. Mede door haar 
vele publicaties in binnen- en buitenland verwierf 
Branco van Dantzig zich op haar vakgebied grote 
bekendheid. In haar huis aan de 's-Gravendijkwal 
no. 31 werden in 1926 de eerste initiatieven 
genomen tot oprichting van de Internationale 
Vereeniging voor Logopaedie en Phoniatrie, 
waarvan zij hoofdbestuurslid werd. Van 1928 tot 
1941 was zij tevens secretaresse van de mede door 
haar opgerichte Rotterdamse Vereniging voor 
Spraakgebrekkigen. Branco van Dantzig reisde 
veel. Ze bezocht alle conferenties van de I.VL.Ph 
in Europa, hield lezingen op internationale 
congressen en bezocht scholen voor 
spraakgebrekkige kinderen in o.a. Hamburg, 
Halle en Berlijn.